انتقال دین در حقوق مدنی ایران

چکیده در حقوق ایران نهادی تحت عنوان انتقال دین پیش بینی نشده است. شاید این عدم توجه به دلیل این است که بخش عقود معین قانون مدنی برگرفته ازفقه شیعه می باشد و در فقه هم ازانتقال دین به عنوان کتابی مستقل سخنی به میان نیامده است. ولی ازآنجا که انتقال دین واژه ای ناآشنا و دور از ذهن برای فقها نبوده است، آن را در قالب عقودمعینی مانند عقد حواله وضمان مورد بحث قرارداده اند. هدف ما در تحقیق حاضر این نیست که انتقال دین را با توجه به حقوق خارجی که به عنوان نهادی مستقل پیش بینی شده و دارای آثار و شرایط مخصوص به خود است بررسی نماییم. فلذا در این تحقیق بر آن شدیم تا با ارائه جایگاه انتقال دین وتعریف آن در حقوق ایران با توجه به فقه، مصداق ویژه انتقال دین یعنی عقد حواله رامورد مداقه ی بیشتر قرار داده، ماهیت و آثاراین عقد، وهمچنین اثرانتفای عقد منشا دین رابر عقد حواله بررسی نماییم. هدف نگارنده از نگارش این رساله پاسخ سوالات ذیل می باشد: عقد حواله به عنوان مصداق ویژه انتقال دین درحقوق ایران دارای چه ماهیت وآثاری می باشد؟ اثرانتفای قرداد مبنای حواله نسبت به عقدحواله چگونه است؟آیا با بطلان قرارداد منشا دین، عقد حواله و انتقال دین ناشی از آن نیز باطل می شود یاخیر؟ به علاوه چنانچه بعدازانعقاد حواله قرارداد منشا دین به دلیلی فسخ یا اقاله شود، این سوال مطرح می شودکه آیاانتقال دین ناشی ازعقد حواله نیزبه تبع آن از بین می رود ؟ با توجه به ابهامت واختلاف نظرهایی که در مورد ماده733قانون مدنی وجود دارد، نگارنده در صدد رفع این ابهامات ازدید فقهی وحقوقی می باشم. ازجمله این ابهامات عبارت «حواله باطل نبوده» می باشد که معلوم نیست منظور از عدم بطلان چیست؟ در عبارت «لیکن محال علیه بری» مشخص نیست منظور از برائت محال علیه برائت در مقابل چه کسی می باشد. ابهام دیگر در عبارت پایانی این ماده است که می نویسد «وبایع ومشتری می توانندبه یکدیگررجوع کنند». منظور ازرجوع بایع ومشتری به یکدیگرچیست؟ تفاوت عقدحواله با نهادهای حقوقی مشابه از جمله انتقال دین و طلب، عقد ضمان، تبدیل تعهد و تعهد به نفع شخص ثالث درچیست؟